مطالب آموزشی
تفاوت بین کنترل کیفیت (QC) و تضمین کیفیت (QA)
بهمن
در مدیریت کیفیت، دو مفهوم اصلی وجود دارد که اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند: کنترل کیفیت (QC) و تضمین کیفیت (QA). هر دوی این مفاهیم به بهبود کیفیت محصولات و خدمات کمک می کنند، اما رویکردهای مختلفی دارند.
در این مقاله از سایت ایزو، به مقایسه بین تضمین کیفیت (Q.A) و کنترل کیفیت (Q.C) و اینکه چه تفاوتی بین این دو وجود دارد؟ می پردازیم، پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
کنترل کیفیت (QC) چیست؟
کنترل کیفیت فرآیندی است که برای اطمینان از مطابقت محصول یا خدمات با الزامات تعیین شده استفاده می شود. QC به شناسایی و اصلاح نقص در محصول یا خدمات نهایی متمرکز است.
تضمین کیفیت (QA) چیست؟
تضمین کیفیت (Quality Assurance) فرایندی است که مطمئن می‌شود محصول یا خدمات شما مطابق با انتظارات مشتری است. این کار را با ایجاد استانداردها، دستورالعمل‌ها و رویه‌هایی انجام می‌دهد که به جلوگیری از مشکلات کیفیت کمک می‌کند.
تضمین کیفیت در تمام مراحل توسعه محصول یا خدمات انجام می‌شود، از طراحی و مهندسی گرفته تا تولید و آزمایش. تیم تضمین کیفیت با بررسی محصولات و خدمات در طول فرآیند توسعه، به شناسایی و رفع مشکلات احتمالی کمک می‌کند.
فرق و تفاوت بین QC و QA
تفاوت کلیدی بین QC و QA در تمرکز آنهاست. QC بر محصول یا خدمات نهایی متمرکز است، در حالی که QA بر فرآیندها و رویه هایی متمرکز است که کیفیت را بهبود می بخشد.
| ویژگی | کنترل کیفیت (QC) | تضمین کیفیت (QA) |
|---|---|---|
| تمرکز | محصول یا خدمات نهایی | فرآیندها و رویه ها |
| هدف | شناسایی و اصلاح نقص | پیشگیری از نقص |
| زمان | انتهای چرخه عمر محصول یا خدمات | کل چرخه عمر محصول یا خدمات |
بعنوان مثال: فرض کنید یک کارخانه تولید قطعات خودرو دارد. QC مسئول بررسی قطعات تولیدی برای اطمینان از مطابقت آنها با مشخصات است. اگر QC نقصی در یک قطعه پیدا کند، آن قطعه را رد می کند.
QA مسئول اطمینان از اینکه فرآیندهای تولید کارخانه به طور موثر کار می کنند تا از نقص در قطعات تولیدی جلوگیری شود. QA ممکن است اقداماتی مانند آموزش کارکنان، مستندسازی فرآیندها و نظارت بر عملکرد را انجام دهد.
مقایسه تضمین کیفیت (Quality Assurance) با کنترل کیفیت (Quality Control)
تضمین کیفیت (QA) و کنترل کیفیت (QC) دو مفهوم مهم در حوزه مدیریت کیفیت هستند که اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. در حالی که این دو علاوه بر اینکه از لحاظ مفهوم شبیه هم اند، تفاوت‌های اساسی نیز با یکدیگر دارند.
تفاوت‌های اصلی بین تضمین کیفیت و کنترل کیفیت
زمان انجام
تضمین کیفیت قبل از کنترل کیفیت انجام می‌شود. یعنی تضمین کیفیت بر فرآیندهای تولید محصول تمرکز دارد تا از بروز نقص‌ها جلوگیری کند. در مقابل، کنترل کیفیت پس از تولید محصول انجام می‌شود تا نقص‌های احتمالی را شناسایی کند.
رویکرد
تضمین کیفیت یک رویکرد پیشگیرانه است. یعنی هدف آن جلوگیری از بروز نقص‌ها است. در مقابل، کنترل کیفیت یک رویکرد واکنشی است. یعنی هدف آن شناسایی و رفع نقص‌ها پس از بروز آنها است.
تمرکز
تضمین کیفیت بر فرآیندها تمرکز دارد. یعنی تضمین کیفیت بر این موضوع تمرکز دارد که فرآیندهای تولید محصول چگونه باید باشند تا محصولی با کیفیت تولید شود. در مقابل، کنترل کیفیت بر محصولات تمرکز دارد. یعنی کنترل کیفیت بر این موضوع تمرکز دارد که محصول تولید شده آیا با استانداردهای کیفیت مطابقت دارد یا خیر.
مسئولیت
تضمین کیفیت مسئولیت همه افراد درگیر در فرآیند تولید محصول است. یعنی همه افراد باید در تضمین کیفیت محصول مشارکت داشته باشند. در مقابل، کنترل کیفیت معمولاً مسئولیت یک تیم خاص است. یعنی تیم کنترل کیفیت مسئول شناسایی و رفع نقص‌های احتمالی محصول است.
تضمین کیفیت و کنترل کیفیت: دو روی یک سکه!
با وجود تفاوت‌های اساسی بین تضمین کیفیت و کنترل کیفیت، این دو مفهوم دو روی یک سکه هستند. یعنی هر دو مفهوم برای اطمینان از کیفیت محصول ضروری می باشند. تضمین کیفیت از بروز نقص‌ها جلوگیری کرده و کنترل کیفیت نقص‌های احتمالی را شناسایی و رفع می‌کند.
تضمین کیفیت و کنترل کیفیت در کنار یکدیگر می‌توانند به سازمان‌ها کمک کنند تا محصولات با کیفیتی تولید کرده و رضایت مشتریان را جلب کند.
برای درک بهتر تفاوت بین تضمین کیفیت و کنترل کیفیت می‌توان از مثال زیر استفاده کرد:
فرض کنید یک شرکت تولیدکننده خودرو می‌خواهد اطمینان حاصل کند که خودروهای تولید شده آن ایمن هستند. برای این کار، این شرکت می‌تواند از دو رویکرد زیر استفاده کند:
تضمین کیفیت: این شرکت می‌تواند فرآیندهای تولید خودرو را به گونه‌ای طراحی کند که از بروز نقص‌های احتمالی در خودرو جلوگیری کند. برای مثال، این شرکت می‌تواند از تجهیزات و مواد با کیفیت استفاده کند، کارکنان خود را به‌طور منظم آموزش دهد و فرآیندهای تولید را به‌طور مداوم بهبود بخشد.
کنترل کیفیت: این شرکت می‌تواند پس از تولید خودرو، آن را از نظر ایمنی بررسی کند. برای مثال، این شرکت می‌تواند خودرو را از نظر وجود نقص در تجهیزات، عملکرد صحیح سیستم‌های ایمنی و سازگاری با استانداردهای ایمنی بررسی کند.
در این مثال، تضمین کیفیت مانند یک مهندس ناظر است که از ابتدا بر فرآیند تولید خودرو نظارت می‌کند تا از بروز نقص‌ها جلوگیری کند. در مقابل، کنترل کیفیت مانند یک بازرس است که پس از تولید خودرو، آن را از نظر ایمنی بررسی می‌کند تا نقص‌های احتمالی را شناسایی کند.
آیا QA نیاز به QC را برطرف می کند؟
خیر، QA نیاز به QC را برطرف نمی کند. QA و QC مکمل یکدیگر هستند و هر دو نقش مهمی در اطمینان از کیفیت محصولات و خدمات ایفا می کنند.
QA از طریق اقداماتی مانند مستندسازی فرآیندها، ایجاد استانداردها و آموزش کارکنان، به جلوگیری از بروز مشکلات کمک می کند. با این حال، حتی بهترین فرآیندها نیز ممکن است خطا داشته باشند. QC به شناسایی و اصلاح این خطاها کمک می کند.
برای مثال، فرض کنید یک شرکت تولید کننده تجهیزات پزشکی، فرآیندهای تولید خود را مستند کرده است و تمام کارکنان خود را در مورد این فرآیندها آموزش دیده است. این اقدامات می تواند به جلوگیری از بروز خطاهای انسانی کمک کند. با این حال، حتی با وجود این اقدامات، ممکن است خطاهایی رخ دهد. QC می تواند به شناسایی این خطاها و اطمینان از اینکه تجهیزات پزشکی تولید شده ایمن و موثر هستند، کمک کند.
نکته مهم: تفاوت های اصلی بین QA و QC
زمان اجرا: QA در طول چرخه عمر محصول یا خدمات اجرا می شود، در حالی که QC معمولاً در انتهای چرخه عمر، پس از تولید محصول یا ارائه خدمات، اجرا می شود.
تمرکز: QA بر فرآیندهای تولید محصول یا ارائه خدمات تمرکز دارد، در حالی که QC بر خود محصول یا خدمات تمرکز دارد.
هدف: هدف QA جلوگیری از بروز مشکلات، در حالی که هدف QC شناسایی و اصلاح مشکلات است.
عوامل موثر بر تضمین کیفیت
1- پیچیدگی محصول یا خدمات: محصولات و خدمات پیچیده‌تر نیاز به فرایندهای تضمین کیفیت پیچیده‌تری دارند.
2- تعداد فرایندهایی که برای تولید یک محصول یا خدمات باید طی شوند: هرچه تعداد این فرایندها بیشتر باشد، احتمال بروز مشکلات کیفیت نیز بیشتر می‌شود.
3- سطح دقت فرآیندها: فرایندهای دقیق‌تر احتمال بروز مشکلات کیفیت را کاهش می‌دهند.
تضمین کیفیت یک فرایند مستقل نیست! در واقع تضمین کیفیت تحت سیستم مدیریت کیفیت که عموما به عنوان مدیریت کیفیت جامع نیز شناخته می‌شود، قرار می‌گیرد. مدیریت کیفیت جامع شامل سیستم کنترل داخلی، ممیزی انطباق، کنترل فرایند، آموزش و مشارکت کارکنان در هر مرحله از تولید است.
مزایا و معایب تضمین کیفیت
مزایا
- کیفیت ثابت و قابل پیش‌بینی محصولات یا خدمات
- کاهش عیوب، ضایعات و خطاها
- افزایش رضایت و وفاداری مشتریان
- بهبود بهره‌وری و کارایی
- شناسایی نقاط بهبود فرآیند
- رعایت مقررات و استانداردها
معایب
- سرمایه‌گذاری اولیه زیاد در منابع و آموزش افراد
- فرآیند طولانی و پیچیده
- احتمال ایجاد یک سیستم بوروکراتیک و سخت در سازمان با به‌کارگیری آن
- امکان دشوارشدن اندازه‌گیری اثربخشی تضمین کیفیت
- ممکن است برای همه صنایع یا انواع پروژه‌ها مناسب نباشد
- می تواند منجر به ایجاد احساسات کاذب در مورد کیفیت محصولات و رضایت مشتریان شود
سایت ایزو بهترین انتخاب برای اخذ گواهینامه های معتبر و اصل
QC و QA هر دو نقش مهمی در مدیریت کیفیت ایفا می کنند. QC به شناسایی و اصلاح نقص کمک می کند، در حالی که QA به پیشگیری از نقص کمک می کند. هر دو رویکرد برای بهبود کیفیت محصولات و خدمات ضروری هستند.
برای کسب اطلاعات بیشتر، کافی است با شماره 02191017212 تماس بگیرید و با مشاوران و کارشناسان سایت ما در ارتباط باشید، آنها آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند و جای هیچ نگرانی نیست!
