اهمیت استاندارد GMP در صنایع غذایی چیست؟

از زمان‌های دور، موضوع غذا و بهداشت همواره مورد توجه انسان‌ها بوده و ارتباط بین این دو برای هیچ کس قابل انکار نیست. رفتارهای بهداشتی جزئی از فرهنگ و روابط اجتماعی ماست و در طول قرون گذشته شکل گرفته است.

GMP یک استاندارد مهم برای کارخانه‌ها و تولیدکنندگان غذا است که محصولات مطلوب را تولید می‌کنند. با توجه به افزایش صنایع غذایی، اطلاعات مشتریان و تکنولوژی، تمامی کارخانه‌ها و سازمان‌هایی که در تولید مواد غذایی و چرخه مواد غذایی فعالیت دارند، به سمت استفاده از سیستم مدیریت تولید محصول مطلوب جهت بهبود و توسعه کارایی سازمان حرکت می‌کنند. به همین دلیل استاندارد GMP در صنایع غذایی در ایران و سایر کشورهای صنعتی جهان بسیار اهمیت دارد و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اجرای GMP در صنایع غذایی در ایران هم مانند دیگر کشورهای صنعتی، بسیار مهم و کاربردی است. اجرای این استاندارد در یک سازمان باعث جلب توجه مشتریان جدید و قدیمی می‌شود و این اقدام با جلب رضایت و کاهش شکایات مشتریان در سازمان همراه خواهد بود.

در گذشته هم مردم برای تولید محصولات غذایی و دارویی، اصولی را رعایت می‌کردند تا محصولات سالم و باکیفیت تولید نمایند اما در دهه‌های اخیر، اهمیت این اصول بیشتر شناخته شد و به صورت استانداردهای دقیقی تدوین شدند.

این اصول، که به GMP معروف هستند، شامل مواردی همانند:

• رعایت بهداشت در محیط تولید
• استفاده از مواد اولیه و تجهیزات سالم
• اجرای دقیق فرآیندهای تولید
• کنترل کیفیت محصولات

GMP برای اطمینان از ایمنی و کیفیت محصولاتی مانند غذا، دارو و تجهیزات پزشکی ضروری است.

تاریخچه GMP | مفهوم کلی GMP

این اصول ابتدا توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) معرفی شدند. در سال 1967، به توصیه بیستمین مجمع جهانی بهداشت، اولین پیش نویس تولید خوب (GMP) توسط گروهی از کارشناسان سازمان جهانی بهداشت نوشته شد. سپس این پیش نویس با عنوان “الزامات عملیات تولیدی خوب در ساخت و کنترل کیفیت محصولات غذایی و دارویی” به مجمع جهانی بهداشت بیست و یکمین ارائه و تصویب شد.

در سال 1968، متن بازنگری شده GMP توسط “کمیته کارشناسی اختصاصات محصولات دارویی سازمان جهانی بهداشت” بررسی و با اندکی ویرایش در سال 1971 در فارماکوپه بین‌المللی (IP) به عنوان ضمیمه نشر یافت.

اصول GMP در حال حاضر توسط سازمان جهانی استاندارد (ISO) و سازمان جهانی بهداشت (WHO) و سازمان غذا و کشاورزی (FAO) در قالب استانداردهایی همچون Codex Alimentarius و EC 93/43 و Codex 97/13 مطرح می‌شود. لازم به ذکر است که مبانی ذکر شده در این استانداردها عمومی هستند و بسته به نوع محصول و حساسیت آن، باید از اصول و راهنمایی‌های مربوطه با توجه به نظر متخصصان استفاده کرد.

برای “GMP” تعاریف مختلفی وجود دارد، اما دو تعریف GMP از همه پرکاربردترند. یکی از تعاریف GMP توسط FDA در سال 2001 ارائه شده و بیان می‌کند که GMP عبارت است از کلیه عملیات و فرایندهای مورد نیاز برای تولید مواد غذایی و دارویی ایمن و به عبارت بهتر، GMP عبارتست از کلیه فرایندها و اقدامات مورد نیاز برای عملیات تولیدی مورد نظر که توسط متخصصان تأیید شده‌اند. این عملیات‌ها بر اساس یافته‌های دانش روز انجام می‌شوند.

تعریف GMP، استانداردهای GMP با تمرکز بر ساختارها و تجهیزات استفاده شده در تولید و فرآوری غذا، دارو و مواد افزودنی، راهکارهای عملی مناسبی برای بهبود محیط و تجهیزات ارائه می‌دهد. این اصول GMP می‌تواند به عنوان یک ابزار پایش برای ارزیابی سطح بهداشتی زیرساخت‌های مرتبط با فرآوری محصولات در سازمان‌های فعال در زمینه‌های مواد غذایی، دارویی و مواد افزودنی مورد استفاده قرار گیرد.

دلایل اهمیت GMP در صنایع غذایی

1- تضمین کیفیت: دستورالعمل‌های GMP تضمین می‌کنند که فرآیندهای تولید استاندارد هستند و منجر به کیفیت ثابت در محصولات غذایی می‌شوند. این استانداردسازی برای برآورده کردن انتظارات مشتری و ایجاد یک برند قابل اعتماد بسیار مهم می باشد.

2- ایمنی مصرف کننده: GMP با جلوگیری از آلودگی و تضمین فرآیندهای تولید بهداشتی به حفظ ایمنی مواد غذایی کمک می کند و به نوبه خود از سلامت مصرف کنندگان محافظت می کند و  به نوعی خطر ابتلا به بیماری های ناشی از غذا را کاهش می دهد.

3- انطباق با مقررات: رعایت GMP اغلب یک الزام قانونی است. نهادهای نظارتی این دستورالعمل‌ها را اجرا می کنند تا مطمئن شوند که تولیدکنندگان مواد غذایی استانداردهای لازم را برآورده کرده و زمینه بازی برابر در صنعت را ارتقا می‌دهند.

4- دسترسی به بازار جهانی: بسیاری از کشورها برای واردات و صادرات محصولات غذایی نیاز به رعایت GMP دارند. پیروی از اصول GMP تجارت بین‌المللی را تسهیل می‌کند و به تولیدکنندگان مواد غذایی اجازه می‌دهد به بازار گسترده‌تری دسترسی داشته باشند و در مقیاس جهانی رقابت کنند.

5- بهره وری عملیاتی: GMP با تعریف فرآیندها و گردش کار کارآمد، عملیات ساده را تقویت می کند. این بهینه سازی باعث کاهش هدر رفت، کاهش هزینه های تولید و افزایش استفاده از منابع در فرآیند تولید مواد غذایی می شود.

6- اعتماد مصرف کننده: اجرای شیوه های GMP نشان دهنده تعهد به تولید محصولات ایمن و با کیفیت است. این اعتماد مصرف کننده برای وفاداری به برند و موفقیت بلندمدت در صنایع غذایی ضروری است.

7- جلوگیری از فراخوان ها: GMP احتمال فراخوان محصول را به دلیل مشکلات کیفی به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. رعایت دقیق دستورالعمل ها تضمین می کند که محصولات خروجی از مرکز استانداردهای ایمنی و کیفیت مورد نیاز را برآورده می کنند.

8- بهبود مستمر: GMP فرهنگ بهبود مستمر را تشویق می کند. شرکت ها به طور منظم فرآیندهای خود را برای مطابقت با استانداردهای در حال تغییر، تقویت نوآوری و رشد در سازمان بررسی و ارتقا می دهند.

مزایای GMP برای صنایع غذایی

کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های ناشی از غذا: GMP با کاهش خطر آلودگی محصولات غذایی، از ابتلای مصرف‌کنندگان به بیماری‌های ناشی از غذا جلوگیری می‌کند. این بیماری‌ها می‌توانند عوارض جدی از جمله مرگ داشته باشند.

افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان: GMP به مصرف‌کنندگان کمک می‌کند تا با اطمینان خاطر بفهمند که محصولات غذایی که خریداری می‌کنند، ایمن و با کیفیت هستند. این مسئله به تقویت اعتماد و وفاداری مصرف‌کنندگان نسبت به برندهای غذایی کمک می‌کند.

دسترسی به بازارهای بین‌المللی: بسیاری از کشورها از GMP به عنوان شرط ورود محصولات غذایی به بازار خود استفاده می‌کنند. بنابراین رعایت GMP برای شرکت‌های غذایی که قصد صادرات محصولات خود را دارند، ضروری است.

علاوه بر موارد فوق، GMP همچنین به موارد زیر کمک می‌کند:

• حفاظت از محیط زیست از زباله و انتشارات پردازش مواد غذایی
• کاهش خطر فراخوان محصول و مسئولیت قانونی
• افزایش روحیه و بهره‌وری کارکنان

رعایت GMP یک شرط لازم برای بسیاری از برنامه‌های گواهینامه ایمنی مواد غذایی، همانند HACCP و SQF است. شرکت‌های غذایی که از GMP پیروی می‌کنند، بیشتر احتمال دارد موفق و سودآور باشند.

20 اصل اساسی استاندارد GMP در صنایع غذایی

اصولا اجرای استاندارد GMP به شرح زیر است:

1. حذف منابع آلوده کننده در اتلاف سازمان های تولید مواد خوراکی
2. باید طراحی سازمان به گونه ای باشد که از بروز امواج آلوده که منجر به مختل نمودن دستگاه ها می شود جلوگیری کند.
3. ابزار و مصالح ساخت و ساز سازمان ها باید از دوام و استحکام بالایی برخوردار باشد
4. تمامی دیوار ها باید عایق باشند و از بروز مواد سمی که تاثیرات مخربی دارند جلوگیری کند.
5. تمامی دیوارها و کف سازمان قابلیت شستشو را داشته باشند.
6. سقف و دیوار های اطراف خطر ریزش نداشته باشند
7. پنجره های ثابت نصب شود
8. نصب درب های محکم
9. درب و پنجره ها قابل شستشو باشند
10. اگر پنجره های سازمان بازشو هستند باید دارای توری های محکمی باشند که از ورود حشرات سمی و جانوران به داخل جلوگیری کنند.
11. کف کارخانه باید کاملا صاف باشد تا به راحتی بتوان آن جا را نظافت کرد
12. تمامی وسایل و تجهیزات که با مواد غذایی در ارتباط هستند باید قبال شستشو باشد و قبل و بعد از کار آن ها ضد عفونی شوند.
13. ساختار تجهیزات بر روی مواد غذایی تاثیرات مخرب نگذارد
14. تجهیزات قابل استفاده با دوام باشند
15. وسایل مورد استفاده در تولید مواد غذایی تمام دما ها برای آن قابل تحمل باشد
16. کارخانه باید دارای تجهیزاتی نظیر دما سنج و رطوبت سنج باشد تا بتواند به درستی داخل کارخانه را متعادل نگه دارد
17. از ظروف پلاستیکی استفاده نشود
18. آب مصرفی در سازمان قابل شرب باشد
19. سیستم دفع زباله و فاضلاب کاملا اصولی کار شده باشد
20. بهداشت فردی و محیط در سازمان به خوبی رعایت شده باشد و…

اگر به دنبال اخذ استانداردهای GMP برای صنایع غذایی هستید و می‌خواهید تمامی مقررات آن به‌طور کاملاً اصولی در سازمان یا کارخانه تولیدی خود اجرا شود، باید ابتدا یک نهاد گواهی‌دهنده را انتخاب کرده و تمامی مراحل پیاده‌سازی را با کمک یک کارشناس متخصص طی کنید.

هزینه اجرای GMP بستگی به نوع مرکز گواهی‌دهنده، نوع فعالیت و تولید شما و دیگر عوامل دارد. هزینه‌های اجرای GMP با هزینه‌های صدور گواهینامه GMP متفاوت است. برای تخمین هزینه‌های اخذ GMP در صنایع غذایی، با شماره‌های کارشناسان تماس بگیرید تا به‌طور جامع و کامل شما را راهنمایی کنند.

سوالات متداول

1- GMP در صنایع غذایی چیست؟

GMP یا شیوه تولید خوب، مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و اصول است که صرفا طراحی شده‌ برای اینکه اطمینان حاصل شود، محصولات غذایی به طور مداوم تولید و کنترل می‌شوند تا استانداردهای کیفی لازم را برآورده کنند.

2- چرا GMP در صنایع غذایی مهم است؟

GMP برای اطمینان از ایمنی و کیفیت محصولات غذایی ضروری است. این به حفظ شرایط بهداشتی تولید، به حداقل رساندن خطرات و مطابقت با الزامات نظارتی کمک می کند.

3- عناصر کلیدی GMP در صنایع غذایی چیست؟

عناصر کلیدی GMP شامل بهداشت مناسب، طراحی تاسیسات، آموزش کارکنان، اعتبار سنجی فرآیند، ثبت سوابق، کنترل کیفیت و رعایت استانداردهای نظارتی است.

4- چگونه یک تجارت صنایع غذایی به انطباق GMP دست می یابد؟

دستیابی به انطباق با GMP شامل اجرای فرآیندها و رویه‌های مناسب در راستای دستورالعمل‌های تعیین‌شده، آموزش کارکنان، حفظ تمیزی تأسیسات و انجام ممیزی‌های منظم برای اطمینان از انطباق است.

5- چالش های رایج در اجرای GMP در صنایع غذایی چیست؟

چالش‌های متداول شامل: اطمینان از ادامه‌ی تطابق در تمام فرآیندها، تطبیق با مقررات در حال تغییر، آموزش مؤثر کارکنان و پاسخگویی به نیازهای ویژه بر اساس نوع محصول غذایی در حال تولید.

6- انطباق با GMP چگونه بر ایمنی مصرف کننده تأثیر می گذارد؟

اطمینان از انطباق با GMP و تولید محصولات غذایی زیر نظر شرایط کنترل شده و بهداشتی، به طرز چشمگیری بر ایمنی مصرف‌کننده تأثیر دارد و خطر آلودگی و اثرات نامطلوب بر سلامتی را کاهش می‌دهد.

7- آیا گواهینامه GMP برای مشاغل صنایع غذایی اجباری است؟

گواهینامه GMP اغلب برای فعالیت در صنایع غذایی توسط مقامات نظارتی موردنیاز قرار می‌گیرد. اگرچه ممکن است همیشه الزامی نباشد اما به شدت توصیه می‌شود که پایبند به بهترین شیوه‌های صنعتی را اظهار و کیفیت و ایمنی محصول را تضمین کنید.

8- چگونه یک کسب و کار صنایع غذایی می تواند انطباق GMP را به طور مداوم حفظ کند؟

حفظ انطباق GMP شامل آموزش منظم، نظارت مستمر، به روز رسانی رویه ها برای همسویی با تغییرات در مقررات، انجام ممیزی داخلی و رسیدگی سریع به هر گونه مسائل عدم انطباق شناسایی شده است.

9- کجا می توانم اطلاعات بیشتری در مورد GMP برای صنایع غذایی پیدا کنم؟

اطلاعات اضافی در مورد GMP را می توان از آژانس های نظارتی، انجمن های صنعتی، برنامه های آموزشی، و نشریات مرتبط یا وب سایت های متخصص در استانداردها و شیوه های صنایع غذایی دریافت کرد.

سایت ایزو بهترین انتخاب برای اخذ انواع استانداردهای بین‌المللی

در این مطلب استاندارد ایزو GMP را معرفی کردیم. عملکرد خوب تولیدGMP فقط مجموعه ای از دستورالعمل ها نیست. این سنگ بنای یک صنعت غذایی ایمن، معتبر و پایدار است. رعایت استانداردهای GMP تضمین می کند که محصولات غذایی با کیفیت بالا، ایمن برای مصرف و مطابق با الزامات قانونی هستند. این یک وضعیت برد-برد است که هم به صنعت و هم برای مصرف کنندگانی که به آن خدمات می دهد سود می رساند.

تمامی مراحل دریافت گواهینامه استاندارد GMP توسط کارشناسان سایت ایزو انجام می شود و نیاز به هیچ نگرانی نیست! برای اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان با شماره 02191017212 تماس بگیرید.